विश्वमै पहिलोपटक इन भिट्रो फर्टिलाइजेशन (IVF) प्रविधिबाट जन्मिएका शिशुको कुल संख्या गणना गरिएको छ, र तथ्यांक निकै चकित बनाउने खालको छ। हालसम्म विश्वभर १३ देखि १७ मिलियन शिशुहरू आईभीएफ प्रविधिबाट जन्मिइसकेका छन्।
यो ऐतिहासिक तथ्य Fertility and Sterility नामक प्रतिष्ठित जर्नलमा हालै प्रकाशित गरिएको अध्ययनमा उल्लेख गरिएको हो, जसमा १९७८ देखि २०१८ सम्मको विस्तृत तथ्यांक समेटिएको छ। अध्ययन UNSW को National Perinatal Epidemiology and Statistics Unit (NPESU) की निर्देशक प्रोफेसर जर्जिना चेम्बर्स को नेतृत्वमा गरिएको हो।
छ वर्षमै ३–४ मिलियन थप शिशु जन्म
यो अध्ययनको कट-अफ अवधि पछि — अर्थात् २०१८ पछिको ६ वर्षमा मात्र — विश्वभर थप ३ देखि ४ मिलियन शिशुहरू आईभीएफ प्रविधिबाट जन्मिएको प्रारम्भिक तथ्यांकले देखाउँछ। यस अनुसार, २०२४ सम्म आइपुग्दा कुल संख्या १७ मिलियन नजिक पुगेको हो।
“आईभीएफ प्रविधिको प्रयोग उच्च आय भएका देशहरूमा तीव्र रूपमा बढेको छ,” प्रोफेसर चेम्बर्सले बताइन्, “यसले बाँझोपनको समस्यासँग जुझिरहेका लाखौं जोडीलाई सन्तान प्राप्तिको आशा दिएको छ।”
अष्ट्रेलियाको अग्रणी इतिहास
आईभीएफ प्रविधिको विकासमा अष्ट्रेलियाको योगदान विशेष रहँदै आएको छ। सन् १९८३ मा अष्ट्रेलिया विश्वको तेस्रो देश बन्यो, जसले सफलतापूर्वक आईभीएफ शिशु जन्माउन सफल भयो।
अष्ट्रेलिया नै पहिलो देश हो जसले आईभीएफ रजिष्ट्रेशन प्रणाली स्थापना गर्यो। अष्ट्रेलिया र न्यूजिल्यान्डमा संकलित तथ्यांक विश्वमै सबैभन्दा समृद्ध, विस्तृत र व्यवस्थित मानिन्छ।
हाल अष्ट्रेलियामा जन्मिने प्रत्येक १६ शिशुहरूमध्ये एक जना आईभीएफ प्रविधिबाट जन्मिन्छन्। जबकी ३५ वर्षभन्दा माथिका महिलाहरूमा यो अनुपात अझै बढी छ — लगभग प्रत्येक १० मा एक।
सरकारी सहयोग: आईभीएफ सेवामा सहज पहुँच
आईभीएफ प्रविधि अत्यन्तै खर्चिलो, प्राविधिक र विशिष्टीकृत सेवा हो। यसका लागि प्रशिक्षित जनशक्ति, उच्च प्रविधियुक्त प्रयोगशाला र विशेष औषधिको आवश्यकता पर्छ।
ICMART (International Committee Monitoring Assisted Reproductive Technologies) का अध्यक्ष प्रोफेसर डेभिड एडमसन भन्छन्, “सार्वजनिक अनुदान वा फिर्ती प्रणालीबिना आईभीएफ अधिकांश देशमा सर्वसुलभ बन्न सक्दैन।”
अष्ट्रेलिया र न्यूजिल्यान्डजस्ता उच्च आय भएका देशहरूले सरकारी सहयोगमार्फत यस प्रविधिलाई आम नागरिकको पहुँचमा ल्याएका छन्।
बहु–शिशु जन्मदरमा उल्लेखनीय गिरावट
पूर्वमा आईभीएफ प्रक्रियामा एकैपटक धेरै भ्रूणहरू स्थानान्तरण गरिने प्रचलन थियो, जसका कारण बहु–शिशु जन्म (Multiple Births) को जोखिम अत्यधिक हुन्थ्यो। तर भ्रूण फ्रिज गर्ने प्रविधिको सुधारसँगै अब एकपटकमा एक भ्रूण मात्र स्थानान्तरण गर्ने चलन विकसित भएको छ।
अष्ट्रेलियामा अहिले ९३ प्रतिशत आईभीएफ चक्रहरूमा एकल भ्रूण स्थानान्तरण गरिन्छ। यसले बहु–शिशु जन्मदर ३ प्रतिशतभन्दा कम ल्याएको छ।
“अहिले अष्ट्रेलियामा अधिकांश आईभीएफ शिशुहरू फ्रोजन भ्रूणबाट जन्मिन्छन्,” चेम्बर्सले बताइन्।
आईभीएफले दिएको आशा
४० वर्षअघि सम्भव नदेखिएको सन्तान प्राप्तिको यात्रा आजको प्रविधिमा सम्भव मात्र होइन, विस्तारै सामान्य बन्दै गएको छ। आईभीएफ प्रविधिबाट जन्मिएका करोडौं शिशुहरू त्यसको जीवन्त प्रमाण हुन्।
आईभीएफ प्रविधिमा वैज्ञानिक प्रगति, सरकारी नीतिगत सहयोग, र सामाजिक स्वीकार्यताको समन्वयले आजको यो यात्रा सम्भव बनाएको हो।
